Би саяхан нэтээс шинэ зүйл хайж байгаад энэхүү нийтлэлийг олж уншлаа. Заавал уншиж үзэх хэрэгтэй мэдээлэл байна. Би та нарт бүтэн эхээр нь хүргэе.
url http://www.sonin.mn/2008/08/26/6177/
-Манай улсын төсвийн зардал хэт өссөнөөс ингэхээс өөр аргагүй болсон гэнэ-
Цалингаас цалингийн хооронд амьдардаг төсвийн ажилтнууд бүсээ чангалах цаг иржээ. Учир нь ирэх онд төсвийн ажилтнуудын цалинг нэг ч төгрөгөөр нэмэх боломж байхгүй гэдгийг энэ сарын 22-нд Сангийн яамнаас ард түмэндээ хатуухан мэдэгдэв. Сангийн яамны мэргэжилтнүүд ирэх жилийн төсвийн гаргалгааг хийж эхэлсэн бөгөөд 2009 онд төсвийн хатуухан бодлого баримтлахаар болсон. Учир нь манай улсын төсвийн зардал хэт ихэссэн байгаагаар уг арга хэмжээг авахаас өөр арга байхгүй болсон гэлээ. Түүнчлэн Монголбанкнаас инфляцийг тогтоон барихаар мөнгөний хатуу бодлого барьж, зах эээл дэх сул мөнгөний нийлүүлэлтийг бууруулахаар ажиллаж байгаа. Гэтэл энэ нь улсын төсвийн тэлэлтээс болоод олигтой үр дүнд хүрэхгүй байна гэсэн дүгнэлтийг Сангийн яамныхан хийж буй аж. Иймээс ирэх онд төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэхгүй. Мөн шинээр төрийн албан хаагчийн орон тоо гаргахгүй, тэвчиж болох зардлыг нь танаж төсөвлөхөөр болсон аж. Тэгэхлээр өргөн хэрэглээний барааны.үнэ өдрөөр биш цагаар өсч байгаа өнөө үед цалингаас цалингийн хооронд зээлээр голдуу амьдардаг дундаж орлоготой иргэдийн амьдрал улам л хүнд болох нь. Магадгүй Сангийн яамныхны хэлсэнчлэн бүсээ хэчнээн чангалаад ч байдал өөрчлөгдөхгүй бол Монгол Улсад дундаж орлоготой иргэд гэж байхгүй болж, харин ядуу, нэн ядуу иргэдийн хүрээ л улам өргөсөх төлөвтэй. Монголчууд урд хормойгоороо хойд хормойгоо нөхнө гэцгээдэг. Тэгвэл өмнөх жилийн нь алдагдлаас болж дараа жилийн нь чанга бодлого дундаж орлоготой иргэдийн амьдралд хүндхэн цохилт болох нь ойлгомжтой. Учир нь сүүлийн жилүүдэд байгаагүйгээр өргөн хэрэглээний барааны үнийн хөөрөгдөл гөзар авч, шатахууны үнэ cap бүр шахам 150-280 төгрөгөөр огцом нэмэгдэх болсон. Мэдээж үнийн хөөрөгдөл, шатахууны үний нэмэгдэл дарга, сайд нарын халаасанд нөлөөлөхгүй. Харин жирийн иргэдийн халаас бүү хэл тархинд нь шууд тусна. Тэгэхлээр нэгэн үе нийслэлийг эзэгнэх шахаад байсан орон гэргүйчүүд “танк”-ныхны тоо өсөх болох нь. Нөгөө талаар ирэх жил төсвийн ажилтнуудын цалинг нэмэхгүй гэдэг нь манай улсын хөгжил, ялангуяа эдийн засгийн бодлого алдагдсан. Мөн улсынхаа хэтийн төлөвийг харж чадаагүй, бодлого боловсруулагчдын томоохон алдаа хэмээн үзэх иргэд ч олон байна. Учир нь дэлхийн зах зээл дээр алт, зэс, нүүрсний үнэ өндөр байгаа нь энэхүү дүгнэлтэд хүргэж байгаа гэсэн. Тиймээс улсын нэрээр бусад улсаас оруулж ирсэн ашиггүй олон хөрөнгө оруулалт, өрийг багасгах зэрэг ирээдүйг харсан бодлого боловсруулан ажиллах нь чухал гэдгийг ч тэд бас онцолж байгаа юм. Нэг зүйлийг хэлэхэд сүүлийн жилүүдэд манай улс гадаадын улс орнуудаас төрөл бүрийн хөрөнгө оруулалтыг ихээр татах болсон. Мэдээж энэ нь сайн хэрэг. Гэсэн ч ашиггүй их хөрөнгийг оруулж, гацаа үүсгэж байхаар, ард иргэдийнхээ амьдралд тустай ашигтай, томоохон хөрөнгө оруулалтыг чанартайгаар цөөнийг оруулж ирэх нь зөв. Ингэснээр ёстой л маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушиг гэдэг болох билээ Үүнийг ч жирийн иргэд нь дарга “сэтэр”-ийг оройдоо залсан томоохон түшмэдүүдэд ойлгуулахыг хүсэх болж. Магадгүй жирийн иргэдийн дундаас гарсан уг санал монголчууд бидний амьдралд томоохон өөрчлөлтийг авчрахыг хэн мэдлээ. Тэгэхлээр бодлогын хүрээнд авч үзээд боловсруулаад зүтгэхэд болохгүй гэх газаргүй л юм. Нөгөө талаар улсын төсвийн урсгал тэнцэл 370 тэрбум төгргийн зөрүүтэй гарсан тухай наймдугаар сарын 22-нд бүхий л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан. УИХ-ын чуулганаар энэ оны зургадутаар сард 2008 оны төсвийн тодотголыг хэлэлцэх ёстой байсан ч сонгуулийг тойрсон маргаантай олон асуудлаас болоод амжаагүй байна. Гэтэл Сангийн яамныхны бэлтгэсэн төсвийн тодотголд 2008 оны улсын төсвийн орлого 170 тэрбум төгрөгөөр буурч, урсгал зардал нь 200 тэрбум төгрөгөөр өссөн тооцоо гарч. Ингэснээр улсын төсвийн тэнцэл 370 тэрбум төгрөгөөр буурч байгаа бөгөөд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд болон ахмад настны нийгмийн асуудлыг шийдэхэд 27 тэрбум, төрийн албан хаагчийн буруутай үйлдлээс болж гарсан иргэд төдийгүй аж ахуйн нэгжийн хохирлыг барагдуулахад 2,8 тэрбум зэрэг тооцоолойгүй зардал ихээр гарах болсон гэнэ. Энд хадгаламж зээлийн хоршоодын хохирогчдын хохирол ч чамгүй хувь нэмэр болсон байна. Учир нь 2009 оны улсын төсөвт хадгаламж зээлийн хоршоодод мөнгөө алдсан иргэдийн хохирлыг 50 хувь, Хадгаламж банкны 14 тэрбум төгрөгийн алдагдлыг бүрэн төлөхөөр тусгагдсан юм байх.’Тиймээс энэ мэтийн өмнө төлөвлөөгүй байсан зардлыг нөхөх болсон учир 2009 онд төрийн албан хаагчдын цалинг нэг ч төгрөгөөр нэмэхгүй болж. Тиймээс төсвийн цалин харж амьдардаг иргэд бүсээ чангалах хэрэгтэй болсон байх юм. Ташрамд дурдахад, манайд өдрөөр нэмэгдэх байгаа өргөн хэрэглээний бараа болох хүнсний бүтээгдэхүүний импортын хэмжээ дэлхий нийтэд энэ онд триллион ам.доллараас илүү баийа гэсэн судалгаа гарч. Үүнийгээ ч тэд хүнсний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой гээд 2007 онд импортод зарцуулж байсан мөнгөний хэмжээнээс 26 хувиар илүү байгаа хэмээн НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага хэлж байна. Түүнчлэн энэ байдал нь эдийн засгийн хувьд дархлаа муутай, ядуу орнуудад хамгийн ихээр хүндээр тусдаг бөгөөд зарим оронд 2008 он гарснаас хойш хүнсний дундаж үнэ нь 40 хувиар өссөн байгаа аж. Харин НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага дэлхий нийтэд хүнсний үнийн бууралт удахгүй ирж болзошгүй хэмээн үзэж байгаа аж. Харамсалтай нь энэ нь манайд эсрэгээр байх болно гэдэгт эргэлзэх хэрэггүй л болов уу. Учир нь хүнсний үнийн өсөлтөд ургацаас гадна түлш, шатахуун зэрэг бусад зүйлс ихээхэн нөлөөлдөг. Тиймээс манайд шатахууны үнэ тогтворгүй бүр 150-280 төгрөгийн хэлбэлзэлтэйгээр нэмэгдэж байгаа энэ үед нэгэнт нэмэгдсэн өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлт буурна гэдэг худлаа зүйл гэхэд хатуудсан болохгүй л байх. Манай улс шатахуунаараа хойд хөрш ОХУ-аас хараат гэдгийг хэн хүнгүй мэднэ. Тэгвэл ОХУ-аас 50 мянган тонн шатахуун авахаар болсон аж. Мэдээж энэхүү 50 мянган тонн шатахуун өнөөдөр нэмэгдээд байгаа нийтийн тээвэр, такси болон гурил будааны үнийн өсөлтийг бууруулахад ихээхэн нэмэр болно хэмээн үзэж байгаагаа ч албан эх сурвалж дурдаж байсан. Магадгүй энэхүү 50 мянган тонн шатахуун манай улсад орж ирснээр огцом өссөн шатахууны үнийг бууруулж болох юм. Гэхдээ нэгэнт өссөн өргөн хэрэглээний барааны үнэ болон нийтийн тээвэр, таксины үйлчилгээний үнийн өсөлтийг эргүүлэн буулгана гэдэг юу л бол. Ядаж л барааны савангаа үйлдвэрлэж чаддаггүй, импортолдог манай улс төрийн албан хаагчдын хэрэгцээг л хангаж чадах 50 мянган тонн шатахууны “сураг” нэгэнт нэмэгдсэн барааны үнийг бууруулна гэвэл ёстой л мянга нэгэн шөнийн үлгэр гэгч болно буй за.
С.Баяр